De Franse Revolutie: Een kleine introductie

De Franse Revolutie is een gebeurtenis die plaatsgevonden heeft in het land Frankrijk tussen 1789 en 1799. Dat is al ruim 200 jaar geleden. De Franse Revolutie ontstond vooral omdat veel burgers het niet eens meer waren met de stand van zaken in Frankrijk. Zij vonden dat de koning en koningin, Lodewijk XVI en Marie-Antoinette, teveel macht hadden en dat zij teveel geld uitgaven aan feesten en partijen maar te weinig aan het land en de burgers. 
De derde stand (de burgers die niet van adel waren) kwamen in opstand tegen de geestelijkheid (de eerste stand) en de adel (de tweede stand: rijke mensen, met een titel zoals graaf, markies of hertog). Er vonden verschillende gebeurtenissen plaats die de volgende 10 jaar het beeld van Frankrijk zouden bepalen. Tot de uiteindelijke komst en overwinning van Napoleon. Onder de verschillende kopjes zul je lezen over de belangrijke gebeurtenissen en personen, de gevolgen van de Franse Revolutie en de situatie in Nederland in de tijd van de Franse Revolutie. Lees dus snel verder! Veel lees-, kijk- en leerplezier  !  

Burgers en soldaten hand in hand. De muts op de stok is voorzien van een kokarde. Dat is een versiersel/strik op een hoed. De eerste vlag van Frankrijk was helemaal wit. De burgers hadden voor de revolutie een rood-blauwe kokarde. Toen de revolutie definitief uitbrak na de nationale vergadering (zie het kopje 'belangrijke gebeurtenissen') nam men een nieuwe blauw-wit-rode vlag aan. Dat betekende dat burgers gelijk waren aan de koning. De koning stond dus niet meer boven de burgers. De blauw-wit-rode kokarde moest door iedereen gedragen worden. Droeg of verkocht je een kokarde met andere kleuren dan werd je met de dood bestraft (vooral hele witte en rood-blauwe mochten niet meer omdat dat onderscheid tussen de koning en de burgers betekende!).

Belangrijke gebeurtenissen

1. De adel wilde geld van de Derde Stand. Verder was alles onbespreekbaar. Alleen de adel kon regeren.
2. De geestelijkheid was verdeeld. Ongeveer 80 hogere geestelijken dachten als de adel. De overigen, de lagere geestelijken, zoals de dorpspastoors, dachten als de Derde Stand.
3. De Derde Stand wilde gelijke rechten en plichten voor alle mensen. Ze wilden meebeslissen.

Toen de koning de eisen van de derde stand steeds belachelijker vond worden sloot hij het paleis te Versailles waar de vergaderingen werden gehouden. De derde stand kreeg een nieuwe naam: de Nationale Vergadering. Deze week uit naar een kaatsbaan (een soort bowlingbaan) waar zij elkaar beloofden (een eed afleggen) nooit uit elkaar te gaan voordat er een nieuwe grondwet was. Het belangrijkste voor de Nationale Vergadering was dat zij gelijk aan de andere standen zouden zijn. De standenmaatschappij zou afgeschaft worden. Er was dus geen aparte eerste, tweede of derde stand meer.

Dit schilderij van Jacques-Louis David beelt de eed in de kaatsbaan uit.

Val van de Bastille
De Bastille is een kasteel die rond 1370 gebouwd is. Vanaf de zeventiende eeuw (1600) werd de Bastille niet meer als kasteel maar als gevangenis gebruikt. De Bastille speelde een grote rol in de revolutie aangezien de val van de Bastille wordt gezien als het begin van de revolutie. Op 14 juli 1789 begaf een woedende menigte zich naar de gevangenis. Ze waren vooral boos omdat de koning net minister Necker ontslagen had. Necker was volgens de derde stand de enige man die de staatsschuld zou kunnen oplossen.

De Bastille werd door de burgers vooral aangevallen omdat er ruim 13.000kg aan buskruit lag opgeslagen. Ook lagen er enorm veel musketten (geweren) die de burgers goed konden gebruiken in de strijd tegen de koningsgezinden (mensen die voor de koning waren). De aanval op de Bastille duurde een aantal uren en zorgde voor 98 doden onder de burgers en voor maar een dode aan de kant van de verdedigers. Dit kwam omdat de verdedigers veel beter stonden opgesteld en gebruik konden maken van kanonnen. De burgers konden pas gebruik maken van pistolen en geweren toen ze deze uit het fort buit hadden gemaakt. Uiteindelijk wisten de burgers toch het binnenplein van de Bastille te bereiken.
Gouverneur de Launey, de leider over het fort, werd gevangen genomen en gedood door de menigte. De Launey werd later beschuldigd van zwak leiderschap.   


Vlucht, gevangenschap en berechting van Lodewijk XVI
Op 3 september 1791 kreeg de Nationale Vergadering er een nieuwe grondwet doorheen. In deze grondwet stond vast dat de macht bij het volk lag en dat de koning veel minder macht zou overhouden dan eerst het geval was. Lodewijk XVI zag dat de situatie steeds meer uit de hand ging lopen en hij steeds minder macht overhield. Hij wilde naar het buitenland vluchten samen met zijn vrouw Marie-Antoinette. Het was de bedoeling dat zij naar Oostenrijk zouden vluchten (het thuisland van Marie-Antoinette). Onderweg werden zij(bij Varennes) echter tegengehouden en gevangengenomen. Op de weg terug naar Parijs wachtte een enorm woedende menigte de koning op.

Kort hierop verklaarde Frankrijk de oorlog aan Pruisen en Oostenrijk, Lodewijk XVI was het hier niet mee eens maar had nog maar weinig in te brengen. Men dacht dat een oorlog het volk en de koning misschien dichter bij elkaar zou brengen. Niets bleek minder waar. Uiteindelijk werd de bevolking zo boos op Lodewijk XVI dat ze hem voorgoed opzij schoven. Lodewijk XVI werd afgezet en voortaan alleen nog begroet als burger Lodewijk Capet (zijn familienaam). Hij werd gevangen gezet in de Bastille.

Op 22 september 1792 werd Frankrijk officieel een republiek. Lodewijk XVI moest voor de rechter verschijnen en werd op 17 januari 1793 met een kleine meerderheid (van één stem) direct tot de doodstraf veroordeeld. Op 21 januari 1793 werd het vonnis met behulp van de guillotine voltrokken. Marie-Antoinette werd hetzelfde jaar op 16 oktober onthoofd.  

De terugtocht van Lodewijk XVI naar Parijs.

Lodewijk XVI onthoofd op 21 januari 1793.

Terreurperiode
De terreurperiode is een periode waarin het leven van de Fransen helemaal in het teken stond van de revolutie. De mensen in de steden en op het platteland moesten alles over hebben voor Frankrijk. Als je je niet aan de regels hield kon dit je je leven kosten. Als je als tegenstander van de revolutie gezien werd kostte dit ook vaak je leven.

Tegenstanders mochten wel voor de rechtbank verschijnen maar dat had vaak weinig zin meer. Het was dan toch wel duidelijk dat ze onder het mes van de guillotine zouden overlijden. De terreur kenden voorstanders en tegenstanders. Tegenstanders waren volgens de voorstanders iedereen die de terreur niet steunde.

Zo waren 'gematigden' eigenlijk wel voor de revolutie maar tegen het afhakken van hoofden om de meest idiote dingen. De voorstanders ('radicalen') vonden die 'gematigden' dom en gevaarlijk. Robespierre (de leider van de terreur) was een voorstander en bracht iedereen die ook maar een beetje tegenstander van de revolutie was ter dood. Mensen van adel waren al meteen verdacht. Deze waren tegen de dood van Lodewijk XVI wat niet pastte bij de revolutie. Er werden dus ook veel mensen van adel ter dood gebracht. Veel rijke mensen vluchtten naar het buitenland om zo hun 'straf' onder de guillotine te ontlopen.

Belangrijke personen

Koning Lodewijk XVI
De koning van Frankrijk speelde, zoals je al een beetje hebt kunnen lezen, best een grote rol in het tot stand brengen van de revolutie. Vooral omdat de koning het helemaal niet eens was met datgene wat de Nationale Vergadering te bieden had aan de eerste en tweede stand. Jammer genoeg kozen alle bijna alle 'lage' geestelijken (bijv. dominees, pastoors) de kant van de derde kant toen de Staten-Generaal bij elkaar kwamen. Daardoor was Lodewijk XVI genoodzaakt om het paleis in Versailles te sluiten. Toen Lodewijk XVI ook nog eens probeerde te vluchten had hij eigenlijk zijn eigen graf gegraven.

Lodewijk XVI heeft echter nog een verdere geschiedenis. In 1754 werd hij geboren als de oudste zoon van kroonprins Lodewijk (een zoon van Lodewijk XV, die toen nog koning was). In 1774 overleed Lodewijk XV en werd Lodewijk XVI koning. In het begin van de regeerperiode van Lodewijk XVI verliep het leven in Frankrijk vrij soepel.
De burgers waren redelijk tevreden met de nieuwe koning al viel het veel mensen al wel direct op dat de koning zich weinig onder het 'gewone' volk schaarde en weinig tot geen interesse had voor politieke zaken.

Lodewijk zelf stond bekend als een dikke, nerveuze man. Hij kon ook moeilijk besluiten nemen. Dit zorgde vanaf ongeveer 1780 voor een terugval in de staatskas. Over het algemeen liepen de schulden tussen 1780 en 1787 tot de 100 miljoen livres per jaar. In 1788 betrof de totale schuld zo'n 600 miljoen livre. Dat is ongeveer 300 miljoen euro. Frankrijk werd bankroet verklaart door zijn eigen ministers. In 1787 werd er zelfs nog een enorme lening afgesloten van 420 miljoen livres. Lodewijk XVI liet deze kwestie constant over aan zijn ministers. 

De koning was slecht op de hoogte van wat het volk van hem verlangde. Het interesseerde hem gewoon allemaal heel weinig. Hij vond het echter wel erg belangrijk dat hij goed kon leven als edelman. Of Lodewijk XVI schuldig was aan de aanklachten die tegen hem zijn ingedient (waaronder landverraad) zou je zo zelfs in twijfel kunnen nemen. Je kan het ook zie als enorm onwetend! Lodewijk XVI bracht in 1789 de Staten-Generaal bij elkaar om de problemen in het land te bespreken en op te lossen. Dit lukt niet, erger nog, de problemen werden alleen maar groter. In 1791 probeerde de koning te vluchten naar Oostenrijk, wat mislukte.

De koninklijke familie werden in Varennes aangehouden en teruggevoerd naar Parijs waar een woedende menigte hen opwachtte. In december 1792 werd Lodewijk XVI afgezet. Op 10 december 1792 moest hij voor de rechtbank verschijnen. Op 17 januari werd hij ter dood veroordeeld. Dit vonnis werd op 21 januari 1793 voltrokken. Alhoewel de koning niet populair meer was stond op het uitschelden van de koning nog een straf van bijv. zweepslagen. Vlak voor Lodewijk XVI onder het mes zou sterven sprak hij het volk toe. Hij zij niet schuldig te zijn aan de lasten en schulden die hem werden opgelegd. Hij zij dat hij degenen die zijn dood veroorzaakt hadden zou vergeven.   


Lodewijk XVI in volle glorie

              
Lodewijk XVI onderaan het schavot

Maximilien de Robespierre
Robespierre werd in 1758 in Arras geboren. In zijn studietijd probeerde Robespierre een advocaat te worden in Frankrijk. Tot 1789 was het optreden van Robespierre zo goed als onzichtbaar geweest. Pas na de val van de Bastille werd Robespierre wat bekender. Dit kwam vooral omdat de ideeën van Robespierre de rijkere mensen van de derde stand erg aanspraken. Ze hadden bewondering voor hem en dat werkte in het voordeel voor Robespierre. Robespierre was in zijn tijd een vrij arme en saaie man.

Ook als hij moest spreken voor de Nationale Vergadering viel hij niet echt op. De mensen vonden hem erg 'gewoontjes'. Toen Robespierre tegen het einde van 1790 meer macht kreeg en na de arrestatie van Lodewijk XVI nog belangrijker werd gingen de mensen Robespierre herkennen. Hij was een groot tegenstander van de koning. Robespierre was wel tegen de doodstraf. Niet alleen tegen de koning maar tegen de doodstraf in het algemeen. Het was dus duidelijk dat macht een grote rol speelde toen Robespierre stemde voor de doodstraf voor de koning. Nog vreemder is dat Robespierre eigenlijk de leider van de 'tereurperiode' was.

Deze periode heeft de naam tereur meegekregen omdat Robespierre met de nieuwe regering ervoor zorgde dat het hele leven van een Fransman voor de revolutie was.
Mensen hadden geen privacy meer. De tereurperiode kan dus eerder gezien worden als een wrede tijd met een tiran aan het hoofd van Frankrijk, namelijk Robespierre.
Deze tijd was dus dankzij Robespierre helemaal niet zo vredig en rustig!
Hij zorgde er bijna helemaal zelf voor dat er duizenden mensen naar de guilltoine gestuurd werden. Robespierre hield erg vast aan de 'terreurperiode'. Zo erg dat hij zelfs besliste dat mensen die tegenstander van de revolutie waren zonder bewijs en rechtzaak ter dood gebracht konden worden. Zijn vrienden hebben he toen verraden en meteen de volgende dag ter dood gebracht onder de guillotine. Hetzelfde apparaat waaronder Robespierre zoveel mensen had laten sterven.

George Jacques Danton

Camille Desmoulins

Jean-Paul Marat

Markies de Lafayette

Napoleon Bonaparte

Politiek in de tijd van de Franse Revolutie

Nederland in de tijd van de Franse Revolutie

Gevolgen van de Franse Revolutie voor Frankrijk

Gevolgen van de Franse Revolutie voor Europa

Links

Woordenboek

Wat is een revolutie?

Een revolutie is een verandering die heel plotseling opkomt en in een heel snel tempo dingen verandert in een land. Dat was in Frankrijk tijdens de Franse Revolutie ook het geval. Dit gebeurde vooral in de politiek. De koning verloor zijn macht en had nog maar weinig in te brengen. Een revolutie verloopt vaak vrij snel maar ook vaak heel gewelddadig. In Frankrijk kwam het geweld vooral vanuit de politiek die veel mensen die tegen de revolutie waren naar de guillotine stuurden. Ook het leger van Frankrijk bleef vechten tegen vijanden van Frankrijk, o.a. Oostenrijk en Pruisen.

Wat is een guillotine?

Een guillotine was in Frankrijk van 1792 tot 1977 een middel om mensen ter dood te brengen. De guillotine is een onthoofdingsmachine. De ter dood veroordeelde werd op een plank onder het mes gelegd. Het mes werd op het commando, van een officier van het leger, van zo’n vier meter hoogte naar beneden gegleden. Het mes zat vast aan touw die de beul op het commando losliet. De guillotine werkte enorm snel en werd vooral gebruikt omdat het volgens specialisten een middel was die de doodstraf snel en pijnloos vervulde. De doodstraf is uitgevonden door dr. Ignace Guillotin en zelfs nog verbetert door Lodewijk XVI die later zelf slachtoffer van de guillotine zou worden. Dr. Guillotin was fel tegen de doodstraf en ontwierp daarom een apparaat die de doodstraf zo pijnloos mogelijk moest kunnen vervullen.